تمکین در قانون ایران به چه معنااست؟
اگر ازدواج از منظر قانونی و شرعی به درستی واقع شود، به دنبال خود حقوق و تکالیفی را برای زوج ها ایجاد می‌کند. یکی از آثار نِکاح از نظر قانون، ایجاد رابطه زوجیت است. مقصود از این رابطه نیز مفهوم عامی است که همه روابط شخصی (غیر مالی) و مالی زوج ها را دربرمی‌گیرد و صرفا شامل روابط زناشویی نمی‌شود. همه ما میدانیم که اخلاقیات نقش مهمی در پایداری زندگی مشترک دارد. یکی از ابعادِ اخلاق در خانواده، تمکین و اطاعت است.
مفهوم تمکین چیست؟
در عرف، تمکین عبارت است از اطاعت خانم از خواسته‌های همسرش. البته این معنای عرفی از معنای لغوی و اصطلاحی هم دور نمانده است. زیرا مفهوم لُغوی تمکین، تن دادن است.
معنای اصطلاحی این واژه در علم حقوق دارای دو معنااست:
1-تمکینِ عام
عبارت است از خوش رفتاری یا حُسن معاشرتِ زن با شوهرش و اطاعت از خواسته‌های مشروع و قانونی همسر، همچنین رعایت نظافت و آراستن خود برای همسر به گونه‌ای که مغایر با زمان و مکان و موقعیت و شأن خانوادگی آنان نباشد. لازم به ذکر است که تمکین دو طرفه است و مرد نیز به عنوان همسر، باید نسبت به خواسته‌های مشروع زن، پاسخ مثبت بدهد.
به عبارت دیگر تمکین به معنای عام، یعنی زن وظایف خود را نسبت به همسرش انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند و ریاست شوهر را در خانواده پذیرا باشد. بنابراین اگر آقایی از همسرش توقعات نامشروع یا نامتعارفی داشته باشد، خانم مکلف به اطاعت از او نیست. به عنوان مثال اگر آقا از همسرش بخواهد که تمام اموالش را به نام او بزند و خانم رضایت کامل به این کار نداشته باشد، این توقع متعارف تلقی نمی‌شود.
در مورد رفت و آمد زن نیز لازم به ذکر است که اگر مرد، بر خلاف عرف، از خروج همسر خود از منزل و بازدید خانواده و بستگان و دوستانش جلوگیری کند، رفتارش سوء معاشرت ( بدرفتاری) تلقی می‌شود.
2- تمکین خاص
منظور از این نوع تمکین رابطه خاص زوجیت و روابط زناشویی است. آنچه در عرف از واژه تمکین فهمیده می‌شود، بیشتر در قالب این نوع است.
تعریف نُشوز یا عدم تمکین:
برای درک بهتر مفهومِ تمکین بایستی به مفهوم نُشوز که در مقابلِ تمکین مطرح می‌شود، بپردازیم. عدم تمکین یا نشوز عبارت است از نافرمانی یکی از زوج ها؛ بنابراین نشوز نمی‌تواند صرفا مختص زن باشد. نافرمانی مرد و عدم ایفای وظایف زندگی مشترک، نشوز نام دارد. ولی متاسفانه در عرف و حقوق امروز، کلمه نشوز را بیشتر در مورد زن به کار برده‌اند.
نُشوزِ مرد می‌تواند در قالب‌های گوناگون صورت گیرد. مثلا مردی که نفقه همسرش را نمی‌پردازد یا با همسر و فرزندان خود بداخلاقی می‌کند، ناشز (نافرمان) است.
برای مطالعهی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی مجله دلتا مراجعه کنید.