deltalaw

مطابق قانون مدنی در صورت فراهم بودن شرایط هر یک از زوجین در صورت فوت دیگری به میزان سهم خود از ترکه ارث می‌برد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع موانع ارث زوجین می‌پردازیم.

شرایط ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر

•  نکاح بین زوجین دائمی باشد: به موجب ماده 940 قانون مدنی زوجینی که زوجیت آن‌ها دائمی بوده باشد از یکدیگر ارث می‌برند. بنابراین، چنانچه نکاح موقت باشد هیچ یک از زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند. حتی اگر بین خودشان شرط ارث بردن از یکدیگر را قرار داده باشند نیز این شرط باطل است و هیچ اثری ندارد.
• فوت در مدت زوجیت واقع شده باشد: به موجب ماده 864 قانون مدنی فوت باید در زمان زوجیت واقع گردد تا هر یک از زوجین از دیگری ارث ببرد. بنابراین، چنانچه یکی از زوجین پس از تحقق طلاق فوت کند، دیگری از او ارث نمی‌برد.

البته قاعده بالا دو استثناء دارد که عبارتند از:

• فوت در مدت عده رجعی: به موجب ماده 943 قانون مدنی اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه نماید. سپس هر یک از آن‌ها قبل از انقضاء عده بمیرد دیگری از او ارث می‌برد. زیرا در ایام عده رجعیه هنوز در حکم زن و شوهر هستند و رابطه زناشویی به‌طور کامل قطع نشده است. اگر شوهر در ایام عده رجوع کند عقد ازدواج به قوت خود باقی است. اما اگر فوت یکی از آن‌ها بعد از انقضاء عده باشد یا اینکه طلاق بائن باشد از یکدیگر ارث نمی‌برند.
• طلاق در مدت بیماری متصل به موت: به موجب ماده 944 قانون مدنی اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به سبب همان بیماری فوت کند زوجه از وی ارث می‌برد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اینکه زن شوهر نکرده باشد.

موانع ارث زوجین

• در صورتی که هر یک از زوجین دیگری را به قتل برساند: به موجب ماده 880 قانون مدنی قتل از موانع ارث است. بنابراین، کسی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از ارث او محروم می‌گردد.
• بعد از لعان: به موجب ماده 882 قانون مدنی بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. لعان حالتی است که به موجب آن شوهر با رعایت شرایط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد.
•  کفر: چنانچه هر یک از زوجین مسلمان و دیگری کافر باشد کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد.
•  نکاح در حالت مرض: به موجب ماده 945 قانون مدنی اگر مردی در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از برقراری رابطه جنسی به موجب همان بیماری فوت کند زن از او ارث نمی‌برد. اما اگر بعد از برقراری رابطه جنسی یا بعد از بهبودی از آن بیماری فوت کند زن از او ارث می‌برد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا والدین می‌توانند قبل از فوت، ارث فرزندان را تقسیم کنند؟ را مطالعه کنید.